THE GREENHOUSE EFFECT

From floating cities that cruise the high seas, to residential towers sprouting jungles of plants, Belgian eco-architect Vincent Callebaut’s space-age designs look like sets for the next Avatar. But they’re very much meant for the real world, discovers Clodagh Kinsella.

When Vincent Callebaut looks at Tour & Taxis – the spruced up former industrial site in Brussels which is now home to shops, restaurants and cultural venues – he sees

Something more than a fun new place to head to for a night out. To the urbanist and eco architect, who is currently involved in a hush-hush regeneration project of the venue, this space is a laboratory where he can carry out some fascinating experiments. Getting his hands on this group of properties is a great opportunity to come up with creative new ways to battle climate change and help transform the Belgian capital into a green, sustainable haven.

“We need new utopians and people who think long term,” says Callebaut, whose designs include plans for a futuristic ocean city made from plastic waste. “People think that in times of crisis you need to be practical, to think inside the box. But as we have no utopias, we struggle to think ahead.”

Given its mix of sublime Art Nouveau architecture and new office blocks, Brussels is a perfect place for the Belgian-born, Paris-based architect’s visionary ideas on sustainable living. Callebaut’s work is inspired by biomimicry – he studies primordial natural forms like dragonflies, using their structures to help solve modern-day problems. His Lilypad concept (2008), addressing the growing issue of climate change, was inspired by the Victoria Amazonia giant waterlily, the ribbed leaves of which are very buoyant. Designed to bear 50,000 inhabitants and an artificial lagoon to purify water, Lilypad is an amphibious city or floating ‘ecopolis’ which, if built, would perpetually roam the globe via oceanic currents. “Given that we live on a blue planet that is 70 percent covered by water, why can’t we be seafarers rather than landlubbers?” Callebaut muses.

His Aequorea concept (2015) addressed the problem of the millions of tons of plastic waste spiralling about in ocean gyres and the proliferation of algae due to agriculture. The project proposed fusing the two to create a biodegradable plastic called ‘algoplast’, and then 3D printing it to form a subaquatic ‘oceanscraper’ fuelled by algae bioreactors and bioluminescence – a natural light source deployed by fireflies and jellyfish.

Such speculative schemes, driven by his company’s research and development wing, might sound as fanciful as a Jules Verne novel, but do they have a foot in reality?

“Our projects are often labelled as science-fiction, but they draw on existing technology,” Callebaut insists. In 2017 his Agora Garden project in Taipei is due to be completed. A tower that doubles as a vertical farm, it’s shaped like a double helix, and residents will be able to grow their own food and compost their biodegradable waste. His company beat starchitects like Norman Foster and Zaha Hadid to the commission.

Callebaut champions vertical, vegetal cities – vertical because denser cities consume less energy, and vegetal because the concrete world badly needs some of the jungle’s self-sufficiency. “My fantasy is that the city of the future would be a mature ecosystem like the Amazon rainforest,” Callebaut elaborates. “Each neighbourhood would be a forest, and each residential building a tree that produces its own energy and recycles its own waste.”

Agora Garden will consume 50 percent less energy than conventional buildings, and its bio-façade, comprising trees and vegetation, aims to soak up 150 tons of carbon dioxide per year, improving Taipei’s air quality. High construction costs are often cited as a barrier to building a greener world, but Callebaut argues that his buildings will be cheaper in the long run. Currently in development in Cairo – a city notorious for its higgledy-piggledy city planning – his multi-use complex, The Gate, houses a rooftop orchard and 1,000 flats, and it aims to recoup its 30 percent building premium after 10 years, thanks to reduced electricity and heating costs. Emerging nations have been the swiftest to embrace Callebaut’s ideas, but Europe is catching up.

His recent concept, Paris Smart City 2050, was commissioned by Paris City Hall in the wake of the Climate Energy Plan of Paris, which seeks a 75 percent reduction in overall emissions by 2050, compared with those of 2004. His dazzling proposals include enveloping the façade of the Tour Montparnasse skyscraper with energy-positive algae, and lining the platforms of the Gare du Nord with piezoelectrical captors to harness the foot power of its 750,000 annual passengers, and share that energy with the rest of the 10th arrondissement via smart grids. “To simplify this, I often compare it to sharing on Facebook,” Callebaut says of the latter technology. “But instead of swapping photos of our holidays or tasty dishes, buildings will be able to exchange the energy they produce in real time.”

In Europe, Callebaut feels, faces particular architectural issues. “Unlike in the developing countries, which need to build fast owing to their exploding populations, the big challenge here is urban renovation,” he explains. “We have a lot of very beautiful old buildings (like the Haussmann buildings in Paris, which date back over 150 years), a lot of beautiful industrial buildings (like Tour & Taxis) and some less beautiful ones – often from the 1960s and 1970s.”

Brussels is at the front of his mind right now. A recent research project sought to add greenery to the city’s 1970s Botanic Center Bloom Building. Then, there is, of course, that dream project at Tour & Taxis. “I’ve always adored the Tour & Taxis site,” he says of the landmark. “When I was studying, we had an architect’s ball in the Entrepôt Royal (Royal Warehouse) there. Back then it was just a squat!” With Tour & Taxis part of a 10-year plan to overhaul the city’s canal and Northern Quarter, Brussels is set for a facelift.

It’s a transformation that excites Callebaut.

“I think the future of the city shouldn’t be about doing a tabula rasa of the past, as Haussmann did, or as Le Corbusier wanted to with his Plan Voisin for bulldozing parts of Paris,” he argues. “It should be about keeping the identity of each building, and the best of each era, to build our future.” In other words, it should be about taking a, well, more green approach.

LE RAYON VERT

Les créations futuristes de l’éco-architecte belge Vincent Callebaut rappellent des décors du prochain Avatar. Pourtant, elles sont pensées pour la vraie vie, découvre Clodagh Kinsella.

Quand Vincent Callebaut regarde le bâtiment de Tour & Taxis à Bruxelles, il ne voit pas un centre culturel mais un laboratoire où expérimenter. Pour l’écoarchitecte, impliqué dans la réhabilitation de l’ancien site industriel, travailler sur une parcelle de la capitale belge est l’occasion rêvée d’imaginer de nouvelles manières de lutter contre le changement climatique.

« Nous avons besoin de nouveaux utopistes, qui pensent à long terme, dit-il. » Ses créations précédentes vont de « gratte-océan » imprimés en 3D à partir de déchets plastiques à des éco-quartiers qui produisent plus d’énergie qu’ils n’en consomment. « Les gens pensent qu’en temps de crise, il faut avoir l’esprit terre à terre et conventionnel. Cette absence d’utopie aujourd’hui nous empêche d’anticiper sur demain. »

Avec son mélange d’Art Nouveau et d’immeubles de bureaux brutalistes, Bruxelles est l’endroit idéal pour les idées visionnaires de Callebaut sur le renouveau urbain durable. Adepte de longue date du biomimétisme, il étudie les formes naturelles primitives telles que les libellules et applique leur structure aux maux infligés par l’homme.

Sa première étude, Lilypad (2008), sur la question de plus en plus pressante des réfugiés climatiques, s’inspirait du nénuphar géant d’Amazonie Victoria Regia. Avec 50 000 habitants, cette « écopole » flottante parcourrait la planète au gré des courants océaniques.

Les idées de Callebaut peuvent sembler saugrenues mais ont un pied dans la réalité et sont plus proches de nous qu’il y paraît. À Taipei, son premier projet effectivement construit, Agora Garden, une tour résidentielle durable en double hélice, sera livré en 2017.

Callebaut défend une ville verticale et végétale : verticale parce que les villes plus denses consomment moins d’énergie et végétale parce que le monde du béton a besoin de l’autosuffisance de la jungle. « Mon rêve est que chaque immeuble résidentiel soit un arbre produisant sa propre énergie et recyclant ses déchets sur place, explique-t-il. »

Agora Garden utilisera des sources d’énergie renouvelables comme les cellules photovoltaïques et le refroidissement géothermique pour consommer 50 % d’énergie de moins que les bâtiments classiques. Sa biofaçade, composée d’arbres et de verdure, devrait absorber jusqu’à 150 tonnes de dioxyde de carbone par an. « Notre discours correspond à ce que Shakespeare disait, que l’intelligence d’une cité a avant tout à voir avec celle de ses habitants. Nous voulons essayer de changer leur comportement, explique Callebaut. »

Les pays en développement ont été les plus prompts à adhérer aux idées de Callebaut mais l’Europe les rattrape. À Bruxelles, un récent projet visait à « faire fleurir » le Botanique bétonné des années 70, sans parler de la rénovation de Tour & Taxis, au coeur d’un plan décennal de rénovation du Canal et de l’Espace Nord.

« Selon moi, la ville contemporaine doit conserver l’identité de chaque édifice et le meilleur de chaque époque afi n de construire notre avenir, conclut Callebaut. »

DE GROENE KRACHT

De futuristische ontwerpen van de Belgische ecologisch architect Vincent Callebaut zien eruit als decors voor een nieuwe Avatar fi lm, maar ze zijn wel degelijk bedoeld voor de echte wereld, ontdekt Clodagh Kinsella.

Als Vincent Callebaut naar het Brusselse Tour & Taxis-gebouw kijkt, ziet hij geen cultureel centrum, maar een labo waarin hij experimenten kan uitvoeren. De ecologisch architect werkt mee aan een regeneratieproject in de voormalige industriële site in de Belgische hoofdstad en dat is voor hem een mooie kans om nieuwe manieren te bedenken om klimaatverandering tegen te gaan.

“We hebben nieuwe utopisten nodig, mensen die op lange termijn denken”, zeg Callebaut. Zijn eerdere designs gaan van ‘oceaankrabbers’ van gerecycleerd 3D-printmateriaal tot ecologische wijken die meer energie produceren dan ze consumeren. “Veel mensen menen dat we in tijden van crisis praktisch moeten denken, binnen de lijntjes moeten blijven, maar omdat we geen utopie vooropstellen, denken

we niet ver genoeg vooruit.”

Met zijn mengeling van Art Nouveau-architectuur en plompe kantoorgebouwen is Brussel de ideale plaats voor Callebauts visionaire ideeën over duurzame stadsvernieuwing. Vanuit zijn voorliefde voor biomimicry bestudeert hij primordiale natuurlijke vormen zoals libellen en past hij hun structuur op kunstmatige eilanden. Zijn vroege studie ‘Lilypad’ (2008), waarmee hij verwijst naar het groeiende probleem van de klimaatvluchtelingen, is gebaseerd op de Victoria

amazonica, een reuzenwaterlelie. Deze drijvende ‘ecopolis’ kan 50.000 bewoners dragen en zou de wereld ronddrijven via de oceaanstromingen.

De plannen van Callebaut klinken als fantasie, maar ze zijn realistischer en haalbaarder dan ze lijken. Zijn eerste bouwproject, een duurzame woontoren in de vorm van een dubbele helix met de naam ‘Agora Garden’ in Tapei, zal in 2017 afgewerkt zijn. Callebaut pleit voor verticale plantensteden: verticaal omdat dichtbebouwde steden minder energie verbruiken en planten omdat de betonnen wereld zelfvoorzienender moet worden, zoals de jungle. “In mijn fantasie zou elke woning een boom moeten zijn die zijn eigen energie produceert en zijn afval ter plaatse recycleert”, legt Callebaut uit.

‘Agora Garden’ zal hernieuwbare energiebronnen zoals fotovoltaïsche zonnecellen en geothermische koeling gebruiken en op die manier 50% minder energie verbruiken dan klassieke gebouwen. De biologische gevel van bomen en planten zou jaarlijks 150 ton koolstofdioxide moeten opnemen. “Wij volgen de denkwijze van Shakespeare: een stad is zo intelligent als zijn inwoners. We willen proberen om hun gedrag te veranderen”, zegt Callebaut.

Ontwikkelingslanden waren de eerste die enthousiast waren over Callebauts ideeën, maar Europa is zijn achterstand aan het inhalen. In Brussel wil Callebaut het betonnen Botanische Centrum uit de jaren 1970 in een groen jasje steken.

Daarnaast wil hij dus ook Tour & Taxis renoveren, een belangrijke spil in het generatieplan om de kanaalzone en het Noordkwartier de komende tien jaar op te waarderen. “In een moderne stad moet de identiteit van elk gebouw worden bewaard en het beste van elke periode worden behouden met het oog op de toekomst”, vindt Callebaut.